BDDK Yerinden Denetim Uygulaması

ABD’de başlayan ve küresel bir dalga halinde Avrupa’ya ve diğer önemli finans merkezlerine yayılan finansal kriz, risk yöneticilerine regülasyon ve denetimin gerekliliğini anlamak için önemli bir örnek oluşturmaktadır. Türkiye, yakın tarihte kriz konusunda oldukça önemli bir deneyim yaşamıştır. Maliyeti GSMH’nin yüzde yirmisine denk gelen 2001 krizi sonrasında, bankacılık ve finans sektöründe alınan önlemler Türk bankacılık sektörünü yurtdışındaki benzerlerine göre küresel krize daha dayanıklı hale getirmiştir. 

Yaşanan küresel kriz, düzenlemelerin yetersiz olduğu bir bankacılık ve finans sisteminin dünya ekonomisi için ne kadar yıkıcı olabileceğini göstermiştir. Bu sebeple Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve ABD’de, Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) gibi bankaları denetleyen kuruluşların piyasadaki rolü daha da ön plana çıkmaktadır. 

Bu noktada, BDDK Uzaktan Denetim Uygulaması ile Risk Yazılım Teknolojileri(RYT), BDDK’ya bankaların gözetimi ve denetiminde önemli bir avantaj sağlayacak bir hizmet sunmaktadır.

 

Uygulamanın Genel Özellikleri:

• Web tabanlı yazılım sayesinde, uygulamaya internet bağlantısı olan herhangi bir bilgisayarla ulaşma imkanı
• Gerçek zamanlı online çalışan sistem

 

Uygulamanın parçaları

BDDK Uzaktan Denetim Uygulamasında bulunan tüm modüller iki ana bölüme ayrılmaktadır:

• Gözetim
• Denetim

 

Gözetim

Denetleyicilerin, varolan düzenlemelere uyulmadığında gerekli yaptırımlara gidebilmesi için öncelikle bankaların bu düzenlemelere ne ölçüde uyduğunun tespit edilmesi gerekmektedir.  Bu amaçla RYT, BDDK Uzaktan Denetim Uygulaması aracılığıyla BDDK’ya gelişmiş, detaylı ve esnek bir gözetim aracı sunmaktadır.

 

Gözetim Parçasını Oluşturan Unsurlar

• Risk Modülleri
• Senaryolar
• Analiz Modülü
• Revizyon
• Bankacılık Sektör Analizi

 

Risk Modülleri

RYT, BDDK’ya bankaların aldığı riskleri aşağıdaki kriterler altında inceleme imkanı vermektedir:

• Kredi Riski
• Likidite Riski
• Faiz Riski
• Kur Riski
• Piyasa Riski
• Operasyonel Risk
• Uyum Riski
• Stratejik Risk
• İtibar Riski

 

Senaryolar

Gözetime konu olan kredi, likidite, faiz, kur ve piyasa riski modüllerinde detaylı ve esnek senaryolar oluşturulabilmektedir. Bu senaryolar ile kapsamlı grafik destekli sonuçlar elde edilmekte ve hedef banka için elde edilen sonuçlar başka bir bankanın durumu, eş grup veya sektör ortalamaları ile karşılaştırılarak olası ekonomik değişiklikler sonucunda bankanın gelecekteki sektör içi konumu ortaya konmaktadır.

Risk modüllerinde oluşturulan senaryolar sadece içinde oluşturulduğu modüldeki risk faktörlerinden etkilenmektedir. Örneğin; kredi riskinde oluşturulan senaryoda temerrüt oranları etkili olurken, faiz veya kur değişiklikleri senaryo sonucuna etki etmemektedir.  Bu nedenle, daha kapsamlı ve gerçekçi senaryo analizleri sunmak amacıyla RYT, BDDK Uzaktan Denetim Uygulamasında, risk modülü bazlı senaryolara ek olarak kredi, faiz ve kur risklerini bir arada değerlendiren toplam risk senaryolarını oluşturma imkanı da sunmaktadır. 

 

Analiz Modülü

Bu modülde, bankaların mali yapıları ve risk hassasiyetleri bankaların doldurdukları formlardaki kalemler kullanılarak oluşturulan hazır standart rasyolar aracılığıyla incelenmektedir.  Hazır rasyolara ek olarak kullanıcı, formlardaki kalemleri kullanarak özel rasyolar oluşturma esnekliğine sahiptir.  

 

Revizyon

Bankaların BDDK’ya vermiş olduğu bilanço, kâr-zarar, likidite, yabancı para ve sermaye yeterliliği formları ile bu formların katılım bankaları için hazırlanan eş formlarında gerekli revizyonlar yapılabilmektedir.  Örneğin, bir bankanın denetim sürecinde, murakıp tarafından bireysel kredilerde batık olduğunun tespiti halinde,  söz konusu bankanın mali tablolarında revizyon yapılarak bu kredilerin batık durumunda incelenmesi sağlanmaktadır.

 

Bankacılık Sektör Analizi

Sektör analizi unsuru, bankalar tarafından BDDK’ya gönderilen, şube, personel ve ATM sayılarını; bilanço, sermaye yeterliliği, yabancı para ve kâr-zarar durumlarını ve belli bilanço kalemlerini kapsayan verilerin, farklı kırılımlar altında incelenmesine  imkan tanımaktadır.  Farklı kırımlar sayesinde kullanıcı, verileri banka bazında inceleyebildiği gibi sektör düzeyinde sonuçlara da ulaşabilmektedir.

Ek olarak, bankalarda yapılan revizyon sonuçları bu ana modüldeki orijinal verilerle karşılaştırılabilmektedir.

 

Gözetim Parçasının Özellikleri:

• Tüm risk modüllerinde, farklı seviyelerde analiz, sektör ve eş grup ortalamaları veya herhangi başka bir banka ile hedef bankayı karşılaştırabilme olanağı sağlayan detaylı risk ölçüm ve analizleri
• Kredi riskinde verilen kredilerde bireysel ve kurumsal ayrımı ile; EL, UL, Ekonomik Sermaye gibi kredi riskinin temel taşlarının bireysel ve kurumsal bazda ayrı ayrı ölçümü ve müşterilerin limit doluluk, kredi artış, kredi takip ve karlılık analizleri
• Likidite riskinde, bankanın aktif ve pasifleri arasındaki likidite dengesini vade aralığı bazlı periyodik, kümülatif ve oran olarak inceleyebilme.
• Faiz riskinde, bankanın alacak ve borçlarının faiz/vade yapısı nedeniyle karşılaştığı faiz riskini, faiz esneklği, ekonomik değer yaklaşımı altında durasyon analizi olarak, gelirler yaklaşımı altında ise gap analizi olarak ölçebilme.
• Kur riskinde, bankaların yabancı para pozisyonlarından kaynaklanan açık pozisyonlarının durumunu analiz edebilme ve yabancı para kodlu aktif / pasiflerinin faiz oranı riskine karşı duyarlılığını ölçebilme.
• Piyasa riskinde, Tarihsel Benzetim yönteminin de kullanıldığı farklı Riske Maruz Değer  hesaplamaları ile bankanın pozisyonlarında oluşan piyasa faktörlerine bağlı risklerinin bütünsel olarak ölçülmesinin yanında, farklı piyasa riski faktörlerinin tek başlarına neden olacağı kayıpları da ayrıca inceleyebilme esnekliği.

 

Denetim

BDDK Uzaktan Denetim Uygulamasının ikinci ayağını oluşturan denetim kısmında, gözetim süreci ile incelenen bankanın risk değerlendirmeleri ve raporlama işlemleri yapılmaktadır. Bu süreçten sonra, gerekli düzenlemelere uymadığı belirlendiği takdirde bankaya, BDDK tarafından yaptırım uygulanabilir.

 

Denetim Uygulamasının Parçaları

• Ön İnceleme
• Risk Matrisleri
• Raporlama

 

Ön İnceleme

Denetimin ilk aşaması olan ön inceleme, denetime açılan bankaların farklı başlıklar alındaki ön inceleme sorularının murakıplar tarafından gözetim sonuçları ışığında cevaplanmasıdır. Bu işlem, denetimin sonraki aşamalarında yardımcı bir kaynak oluşturması açsından önemlidir. Murakıplar aşağıda belirtilen başlıklar altındaki sorular ile ön inceleme yapabilmektedirler:

 

• Risk Modülleri
• İç Denetim
• CAMELS

 

Risk Matrisleri

Denetimin ikinci aşamasında, denetimdeki bankaların farklı seviyelerde maruz kaldığı riskler ve aldıkları önlemler ön inceleme sonucunda oluşturulan risk matrislerinde belirtilmektedir.  Murakıplar, risk modüllerine ait bütünsel risk matrisleri oluşturabildiği gibi, atomik seviyelere inip detaylı risk değerlendirmeleri de yapabilmektedir.

 

Raporlama

Cevaplanan sorular ve yapılan risk değerlendirmeleri temel alınarak hazırlanan sonuç raporlarının onaylandıktan sonra denetim raporu haline getirilmesi, denetim sürecinin son aşamasını oluşturmaktadır. Bu süreçte aşağıdaki başlıklar altında sonuç raporları oluşturulmaktadır:

• Risk Modülleri
• İç Denetim
• CAMELS

 

Denetim Parçasının Özellikleri

• BDDK başkanı ve yardımcısının erişimini de kapsayan tüm kurumun hiyerarşik olarak belirli yetkilerle dahil olduğu denetim süreci  
• Geçmiş denetimlerde cevaplandırılan sorulardan, oluşturulan raporlardan ve yapılan risk değerlendirmelerinden faydalanma özelliği
• Denetimdeki görevliler arasında yapılan görev değişiklikleri sırasında yapılan soru cevaplama, risk değerlendirme ve sonuç raporu hazırlama işlemlerinin görevin yeni sahibine hiçbir değişiklik yapılmadan eksiksiz biçimde aktarılabilmesi
• Hazır soruların yanında, kullanıcıya özel soru oluşturabilme ve sistemle paylaşabilme özelliği
• MS Office Word yazılımının özelliklerine erişim
• Cevaplanan sorulara çeşitli formatlarda dosya ekleyebilme özelliği
• Sonuç raporunun kim tarafından ne zaman gönderildiğini, onaylandığını ve revizyona sokulduğunu gösteren detaylı geri bildirim sistemi